Taş bileşiminde sıklıkla kalsiyum okzalat, kalsiyum fosfat, ürik asit, magnezyum amonyum fosfat, sistin, ksantin gibi elementler saf olarak veya birbirleriyle değişik oranlarda karışmış olarak (mikst taş) bulunabilir.
Bu elementlerden taş yapısında en sık görülen kalsiyum oksalat ve kalsiyum fosfattır.
Magnezyum amonyum fosfat taşları (Struvite taşları – Enfeksiyon taşları) kadın ve çocuklarda daha sık görülür. Bu tip taşların oluşumu için enfeksiyon mutlaka gereklidir. Genellikle geyik boynuzu şeklinde (koraliform – staghorn taş) olup böbrek iç boşluklarını tamamen doldururlar.
Ürik asit taşları proteinden aşırı zengin gıdalarla beslenenlerde daha sık görülür.
Sistin taşları metabolik kusur sonucunda oluşurlar ve kalıtsal yapıdadırlar. Taşların renkleri içerdikleri elementlere göre beyaz, sarı, kahverengi, kiremit kırmızısı ve bu renklerin kombinasyonu şeklinde olabilir.
Taşlara böbrek veya idrar yolunun herhangi bir yerinde rastlanabilir.
Taşlar böbrek içinde büyük çoğunlukla alt kaliks (kaliks: böbrek içinde idrarın ilk oluşum yeri, kadehsi yapı) grubunda yer alır. Bunun nedeni bu alanlarda, (normal pozisyonda ayakta duran bir kişide) yer çekimi sonucu idrar drenajının diğer bölgelere göre daha kötü olmasıdır. Taş yerleşiminde üst kaliks grubu ikinci sıradadır.
Taş oluşumu kaliks denilen kadehsi yapıların geniş kısımlarında başlar daha sonra dar olan kısımdan (kaliks boynu) geçen taşlar normal idrar akımı yönünde böbreğin havuzcuğuna (pelvis) ulaşırlar. Eğer kaliks boynu dar ise oluşan taş buradan pelvise geçemez ve bulunduğu yerde büyümeye başlar. Böbrek pelvisine gelebilen uygun büyüklükteki taşlar buradan üreterler yoluyla idrar torbasına (mesane) ulaşırlar. Büyük taşlar böbrek çıkışında veya üreterin herhangi bir yerinde takılıp tıkanıklığa yol açabilirler. Bu gibi durumlarda idrarın yaptığı basınç nedeniyle böbrek içinde genişleme ve gerilmeye bağlı şiddetli ağrı ortaya çıkar. Mesaneye ulaşabilen taşlar büyük çoğunlukla rahatlıkla dışarıya atılabilirler. Eğer idrar yollarında yapısal bir bozukluk veya ileri yaştaki erkeklerde görülen prostat gibi idrar çıkışını zorlaştıran neden varsa taşlar mesane içinde veya mesaneden sonraki idrar yolu bölümünde (üretra) de takılarak tıkanıklığa neden olabilirler. Bu gibi durumlarda idrar yapamama veya ağrılı idrar yapma gibi belirtiler görülür.
Taşlar genellikle yuvarlak ve elipsoid şekilde karşımıza çıkarlar. Yüzeyleri pürüzsüz denecek kadar düz olabildiği gibi dut gibi pürtüklü veya etrafa uzanan dikensi çıkıntılı da olabilir. Aynı böbrekte farklı şekillerde taşlara da rastlanabilir. Taşlar bazen böbreğin iç boşluğunu tamamen veya kısmen doldurabilir. Geyik boynuzu şeklindeki bu taşlara koraliform veya staghorn taşlar da denir.
